معنی شعر نیایش فارسی ششم + معنی کلمات و آرایه های ادبی
در این نوشته با معنی شعر نیایش فارسی ششم همراه شما هستیم.
معنی شعر نیایش فارسی ششم
- نوع قالب شعری: مثنوی
- شاعر: نظامی گنجه ای
خدایا! جهان پادشاهی تو راست / ز ما خدمت آید، خدایی تو راست
خداوندا تو پادشاه همه ی جهانِ هستی می باشی. ما می توانیم تو را بپرستیم امّا خدایی و سروری، شایسته ی تو است.
| واژه | معنی واژه |
| خدمت | احترام، بزرگداشت |
نکات دستوری و آرایه ادبی:
پادشاهی و خدایی ← قافیه (تو راست ← ردیف)
تعداد جمله ← 4
پادشاهی جهان ← نهاد
خدمت ← نهاد
خدایی ← نهاد
تو ← متمّم
ما ← متمّم
را ← حرف اضافه
از ← حرف اضافه
کلّ بیت ← تلمیح به آیه ی «و لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْاَرْض: حکومت آسمان‌ها و زمین از آنِ خداوند» (189 سوره آل عمران)
خدمت و خدایی ← تضاد
پناه بلندی و پستی تویی / همه نیستند، آنچه هستی تویی
پناهگاه همه ی آفرینش هستی. همه ی موجودات در برابر تو فانی هستند و تنها تویی که پایدار می مانی.
| واژه | معنی واژه |
| پناه | نگهبان، پشتیبان |
نکات دستوری و آرایه ادبی:
پستی و هستی ← قافیه (تویی ← ردیف)
بلندی و پستی ← تضاد
تعداد جمله ← 3
هستی در این بیت، فعل نیست
«تو» در مصراع اول ← نهاد
«همه» در مصراع دوم ← نهاد
«تو» در مصراع دوم ← نهاد
پناه بلندی ← ترکیب اضافی
پناه هستی ← ترکیب اضافی
کلّ بیت ← تلمیح به آیه ی 96 سوره ی نحل
همه آفریدست بالا و پست / تویی آفریننده ی هرچه هست
همه ی مخلوقات، آفریده ی تو است و تو آفریننده ی همه ی موجودات هستی.
نکات دستوری و آرایه ادبی:
پست و هست ← قافیه (ردیف ندارد)
بالا و پست ← تضاد
تعداد جمله ← 3
«ست» (است) در مصراع اول ← فعل
بالا و پست ← نهاد
تو ← نهاد
کل بیت ← تلمیح به آیه ی 62 سوره زمر
خرد را تو روشن بصر کرده ای / چراغ هدایت تو بَر کرده ای
تو به عقل، بینایی و روشنایی داده ای و هدایت را که مانند چراغی است، روشن کرده ای (تو ما را هدایت کرده ای)
| واژه | معنی واژه |
| خرد | عقل |
| بَصَر | بینایی، روشنی دیده، دیدن |
نکات دستوری و آرایه ادبی:
بصر و بَر ← قافیه (کرده ای ← ردیف)
چراغ هدایت ← تشبیه (هدایت مانند چراغ است)
روشن و چراغ ← مراعات نظیر
نسبت دادن بصر به خرد ← تشخیص
چراغ هدایت ← مفعول
خرد ← مفعول
تعداد جمله ← 2
«تو» در مصراع اول ← نهاد
«تو» در مصراع دوم ← نهاد
روشن، بصر، چراغ ← تناسب (مراعات نظیر)
خرد را تو روشن بصر کرده ای ← تشخیص (چشم داشتنِ خرد)
جهانی بدین خوبی آراستی / بُرون ز آن که یاریگری خواستی
تو دنیایی به این زیبایی را آفریدی، بدون اینکه از کسی کمکی بخواهی.
| واژه | معنی واژه |
| آراستی | زیبا کردی |
نکات دستوری و آرایه ادبی:
آراستی و خواستی ← قافیه
تعداد جمله ← 2
«تو» در مصراع اول ← نهاد
«تو» در مصراع دوم ← نهاد
جهانی ← مفعول
یاریگری ← مفعول
بدین ← قید
خوبی ← قید
کل بیت ← تلمیح به آیه‌ی 6 سوره صافات
«بدین» مخفّفِ به این، «برون» مخفّف «بیرون» و «ز» مخفّف «از» است
خداوند مایی و ما بنده ایم / به نیروی تو یک به یک زنده ایم
تو خداوند و آفریدگار ما هستی و ما بنده ی تو هستیم. همه ی ما به قدرت و اراده ی تو زنده هستیم.
نکات دستوری و آرایه ادبی:
بنده و زنده ← قافیه (ایم ← ردیف)
تعداد جمله ← 3
تو ← نهاد
ما ← نهاد
یک به یک ← نهاد
خداوند و بنده ← تضاد
رهی پیشم آور که فرجام کار /تو خشنود باشی و من رستگار
راهی را پیش روی من قرار بده تا در پایان کار، تو از من راضی باشی و من رستگار شوم.
| واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
| رهی | راهی | فرجام | پایان، عاقبتِ کار، آخر |
| خشنود | راضی، خوشحال | رستگار | نجات یافته |
نکات دستوری و آرایه ادبی:
کار و رستگار ← قافیه (ردیف ندارد)
تعداد جمله ← 3
«تو» در مصراع اول ← نهاد
«تو» در مصراع دوم ← نهاد
«من» در مصراع دوم ← نهاد
رهی ← مفعول
فرجام کار ← قید
کل بیت ← تلمیح به حدیث امام حسین: «لا اَفْلَحَ قَوْمِ اشْتَرَوْا مَرْضاهَ الْمَخْلُوقِ بِسَـخَطِ الْخـالِقِ» (ملّتى که خشنودى مردم را با خشم خالق معامله کند هرگز رستگار نخواهد شد)
«م» در «پیشم» ← مضاف الیه
پیام:
این شعر مناجات است. مناجات یعنی راز و نیاز با خداوند بزرگ.
انسان در مناجات کردن، قدرت و عظمت خداوند را ستایش می کند و ضعف و ناتوانی خود را بیان می کند و از خداوند می خواهد تا با لطف و توانایی خود، نیازش را برطرف کند.
