بیوپسی چیست؛ انواع، روش کار و عوارض
بیوپسی نمونه‌برداری از سلول‌ها، بافت یا مایعات بدن است تا متخصص پاتولوژی آنها را بررسی کند. مراکز پزشکی این عمل را زمانی انجام می‌دهند که پزشک تشخیص داده باشد ناحیه‌ای از بدن درگیر بیماری شده است یا بیمار نشانه‌های بیماری خاصی را دارد و پزشک می‌خواهد از این مسئله مطمئن شود. در این مقاله، توضیح خواهیم داد که بیوپسی چیست و چطور انجام می‌شود. همراهمان بمانید.
بیوپسی چیست؟
بیوپسی یکی از روش‌هایی است که مراکز پزشکی به‌کمک آن مشخص می‌کنند درون بدن بیمار چه خبر است. در این مراکز نمونه‌ای از بافت‌ها، سلول‌ها یا مایعات بدن بیمار برمی‌دارند تا متخصص پاتولوژی آن را بررسی و ابتلا به بیماری مدنظر را تأیید یا رد کند. همچنین ممکن است پزشک بیوپسی را برای تشخیص عوارض پزشکی یا تصمیم‌گیری درباره روش درمان پیشنهاد دهد.
احتمالا بیشتر شنیده‌اید که بیوپسی را برای تشخیص سرطان انجام می‌دهند، اما پزشک این عمل را برای بررسی بسیاری از عوارض پزشکی پیشنهاد می‌کند از جمله:
پس از نمونه‌برداری، نمونه بافت برای بررسی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می‌شود. زمان لازم برای اعلام جواب بیوپسی به عوامل گوناگونی مانند نوع بافت و آزمایش‌های انجام‌شده بستگی دارد.
انواع بیوپسی چیست؟
۱. بیوپسی آندوسکوپی
پزشک برای این نوع نمونه‌برداری از یک اندوسکوپ استفاده می‌کند که لوله‌ای نازک و بلند است و در یک انتهای آن دوربین قرار دارد. این لوله از یکی از حفره‌های طبیعی بدن (مثل دهان یا مقعد) یا برشی کوچک به داخل بدن فرستاده می‌شود. از این لوله برای بررسی اندام مدنظر و تشخیص نواحی غیرطبیعی یا مشکوک استفاده و مقدار اندکی از بافت برای بررسی برداشته می‌شود.
آندوسکوپی را با توجه به اندام یا بخشی از بدن که پزشک می‌خواهد بیشتر بررسی یا درمان کند، نام‌گذاری می‌کنند. پزشک ممکن است اندوسکوپ را داخل دستگاه گوارش (آندوسکوپی دستگاه گوارش)، مثانه (سیستوسکوپی)، حفره شکمی (لاپاروسکوپی)، حفره مفصلی (آرتروسکوپی)، قسمت میانی قفسه سینه (مدیاستینوسکوپی) یا نای و ریه و مجرای هوای بیمار (لارنگوسکوپی و برونکوسکوپی) قرار دهد.
۲. بیوپسی مغز استخوان
پزشک برای نمونه‌برداری از مغز استخوان مقدار اندکی از مایع مغز استخوان (آسپیراسیون) یا بافت مغز استخوان (بیوپسی هسته) را برمی‌دارد. این بافت معمولا از پشت استخوان‌های لگن برداشته می‌شود تا تعداد، اندازه و بلوغ سلول‌های خون یا سلول‌های غیرعادی بررسی شوند.
۳. بیوپسی اینسیژنال یا اکسیژنال
این نوع نمونه‌برداری اغلب زمانی استفاده می‌شود که نیاز به برداشتن قسمت پهن‌تر یا عمیق‌تری از بافت است. ممکن است پزشک با استفاده از چاقوی جراحی قسمت کاملی از پوست، بخشی از توموری بزرگ یا تمامش را بردارد. سپس جای برش را بخیه می‌زنند.
زمانی که تمام تومور برداشته شود، بیوپسی اکسیژنال انجام شده است. اگر فقط بخشی از تومور برداشته شود، بیوپسی اینسیژنال انجام شده است. بیوپسی اکسیژنال معمولا زمانی پیشنهاد می‌شود که پزشک به ملانوما شک کرده باشد.
جفت این روش‌های نمونه‌برداری را می‌توان با استفاده از بی‌حسی منطقه‌ای یا موضعی انجام داد. اگر تومور داخل شکم یا قفسه سینه باشد، عمل با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. بعضی مواقع، جراحان نمونه‌ای را که با بیوپسی اینسیژنال یا اکسیژنال برمی‌دارند، وقتی بیمار همچنان بیهوش است، فورا پیش پاتولوژیست می‌فرستند. دلیل این کار اطمینان از درستی برداشتن کامل تومور است.
۴. بیوپسی آسپیراسیون سوزنی (FNA)
این نوع نمونه‌برداری با استفاده از یک سوزن باریک و سرنگ انجام می‌شود تا تکه‌های بسیار کوچکی از تومور برداشته شوند. گاهی برای بی‌حس‌کردن منطقه مدنظر از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کنند. این روش به‌ندرت درد دارد و زخمی به جا نمی‌گذارد. از بیوپسی آسپیراسیون سوزنی برای بررسی خالی مشکوک به سرطان استفاده نمی‌کنند، بلکه برای نمونه‌برداری از غدد لنفاوی بزرگ نزدیک ملانوما استفاده می‌شود تا احتمال گسترش آن به سایر نقاط بدن بررسی شود.
تومورهای سینه و تیروئید از جمله تومورهایی هستند که ممکن است به این روش بررسی شوند. ممکن است پزشک با استفاده از اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن یا کت اسکن)، سوزن را داخل توموری در اندامی داخلی مانند ریه یا کبد هدایت کند. او همچنین ممکن است برای هدایت سوزن از فلوروسکوپی یا روش‌های دیگر استفاده کند. بیوپسی هسته شبیه به بیوپسی آسپیراسیون سوزنی است، اما با این تفاوت که برای برداشتن نمونه بافت بزرگ‌تر، به سوزن بزرگ‌تر نیاز است.
۵. بیوپسی پانچ
بیوپسی پانچ برای برداشتن نمونه از لایه‌های عمیق‌تر پوست است و با استفاده از نوعی ابزار نمونه‌برداری انجام می‌شود که بخش کوچکی از بافت یا مغز آن را برمی‌دارد. این ابزار پس از بی‌حسی موضوعی روی سطح پوست چرخانده می‌شود تا از میان لایه‌ها عبور کند.
۶. بیوپسی برشی
این نوع نمونه‌برداری برای برداشتن لایه‌های بالایی پوست با تراشیدن آن است. از بیوپسی برشی برای تشخیص سرطان‌های پوست سلول سنگفرشی یا سلول بازال و سایر ضایعات پوستی استفاده می‌کنند، اما این روش برای ملانوماهای مشکوک پوست پیشنهاد نمی‌شود. نمونه‌برداری برشی را با بی‌حسی موضعی نیز انجام می‌دهند.
۷. میکروسکوپی کانفوکال بازتابی (RCM)
پزشک به‌کمک این تکنیک می‌تواند ناحیه مشکوک پوست را تا عمقی خاص بدون نیاز به برش‌زدن پوست یا برداشتن نمونه پوستی ببیند. این روش در اروپا بسیار رایج است، اما در بعضی از مراکز پزشکی آمریکا نیز در دسترس است.
قبل از بیوپسی چه کارهایی انجام می‌شوند؟
پزشک دلیل اضطراب شما برای نمونه‌برداری را درک می‌کند و با توجه به این مسئله، روشی را که برای بیوپسی استفاده خواهد کرد و اینکه در طول این عمل هوشیار یا بیهوش خواهید بود، توضیح می‌دهد. او همچنین این سؤال‌ها را خواهد پرسید:
- چه داروهایی مصرف می‌کنید؟ (شامل داروهای بدون نیاز به نسخه، داروهای تجویزی، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی)
- به چیزی حساسیت دارید؟ (از جمله حساسیت به لاتکس. پزشک معمولا موقع انجام بیوپسی دستکش لاتکس دستش می‌کند.)
- وضعیت فعلی سلامت‌تان چطور است؟ (پزشک می‌خواهد درباره مشکلات پزشکی که نمونه‌برداری را الزامی کرده‌اند یا سایر مشکلات پزشکی شما اطلاعات داشته باشد، اما ممکن است درباره مشکلات جدیدی که دارید نیز سؤال بپرسد. مثلا ممکن است بپرسد مبتلا به عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا هستید یا نه.)
- آیا باردارید یا احتمال آن وجود دارد؟
همچنین اگر نیاز به انجام کارهای زیر باشد، پزشک به شما اطلاع خواهد داد:
- قبل از نمونه‌برداری چیزی نخورید یا ننوشید.
- موقتا مصرف بعضی از داروهای خاص مانند آسپرین یا داروهای رقیق‌کننده خون را متوقف کنید.
- از کسی بخواهید پس از عمل شما را به منزل برساند.
- تا زمانی که به هوش بیایید یا حالتان بهتر شود، به یک نفر نیاز دارید که چند ساعتی کنارتان باشد.
در پایان، پزشک توضیح خواهد داد برای جلوگیری از احساس درد حین نمونه‌برداری از چه نوع بی‌حسی‌ای استفاده خواهد کرد:
- بیهوشی موضعی که بخش کوچکی از بدن شما را بیحس می‌کند.
- بی‌حسی منطقه‌ای که جلوی بروز درد در بخش بزرگ‌تری از بدنتان را می‌گیرد.
- بیهوشی عمومی که در طول عمل هوشیار نخواهید بود و درد را حس نخواهید کرد.
حین بیوپسی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
روش‌های گوناگونی برای بیوپسی سینه یا سایر اندام وجود دارد. نوع بیوپسی که پزشک انتخاب می‌کند بستگی به مکان بافت یا مایعی دارد که او می‌خواهد بررسی کند. بعضی از نمونه‌برداری‌های رایج عبارت‌اند از:
- بیوپسی بیضه؛
- بیوپسی معده؛
- بیوپسی پستان؛
- بیوپسی روده؛
- بیوپسی تیروئید؛
- بیوپسی کبد؛
- بیوپسی پوست سر یا جاهای دیگر؛
- بیوپسی قلب پس از پیوند قلب؛
- بیوپسی پروستات؛
- بیوپسی آندومتر برای شناسایی عفونت‌های رحمی.
پس از بیوپسی چه می‌شود؟
این مسئله به نوع بی‌حسی استفاده‌شده و اینکه عوارضی وجود داشته است یا خیر بستگی دارد. در کل افراد پس از نمونه‌برداری انجام‌شده با بی‌حسی موضعی، می‌توانند به منزل بروند. بیمارانی که تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته‌اند، معمولا باید شب را در بیمارستان سپری کنند.
عوارض بیوپسی چیست؟
بیمار به‌ندرت دچار عوارض نمونه‌برداری می‌شود، اما این عوارض ممکن است رخ دهند و بسته به روش نمونه‌برداری، شامل موارد زیر می‌شوند:
- خون‌ریزی بیش‌ازحد؛
- عفونت؛
- باقی‌ماندن جای زخم. (اگر پزشک از ابزار تیزی برای برداشتن نمونه بافت استفاده کرده باشد، ممکن است در محل نمونه‌برداری جای زخم کوچکی به جا ماند.)
اگر شرایط زیر را داشتید، با پزشک تماس بگیرید:
- خون‌ریزی محل نمونه‌برداری قطع نمی‌شود.
- محل مدنظر قرمز به نظر می‌رسد یا گرم و متورم است یا مایع از آن بیرون می‌آید. اینها ممکن است نشانه عفونت باشند.
- تب دارید.
هزینه بیوپسی
هزینه نمونه‌برادری بسته به مرکزی که این کار را انجام می‌دهد، نوع بیوپسی و بافتی که باید برداشته شود برای هر فرد متفاوت خواهد بود.
سؤالات رایج
ـ آیا بیوپسی خطرناک است؟
این عمل هیچ خطری ندارد، اما برخی افراد به‌ندرت پس از نمونه‌برداری دچار مشکلاتی مانند عفونت و خون‌ریزی می‌شوند. همچنین پس از نمونه‌برداری شاید کمی احساس درد کنید، گرچه شدت آن زیاد نیست و با مصرف مسکن مهار می‌شود.
ـ آیا بیوپسی درد دارد؟
اگر برای نمونه‌برداری بیحس شده باشید، این عمل نباید دردی داشته باشید، بااین‌حال درد بعد از بیوپسی در حد خفیف ممکن است. در چنین شرایطی به پزشک اطلاع دهید. او ممکن است استفاده از مسکن را پیشنهاد کند.
ـ آیا نتیجه بیوپسی همیشه دقیق است؟
نمونه‌برداری روشی بسیار دقیق برای شناسایی سلول‌های غیرعادی یا سایر تغییرات در بدن شماست که شاید مشکلی را نشان دهند. البته طبق تحقیقات، ممکن است نتایج نمونه‌برداری منفی کاذب نیز باشند. یعنی شما سرطان یا بیماری دیگری داشته باشید که بیوپسی نشانش نداده باشد. نرخ منفی کاذب بستگی به نوع سرطان یا عارضه پزشکی دارد. اگر باید نمونه‌برداری انجام دهید، از پزشک خود درباره نرخ منفی کاذب بیوپسی مدنظر بپرسید.
جمع‌بندی
بیوپسی روشی برای نمونه‌برداری از بافت‌ها یا سلول‌های بدن و بررسی آنها زیر میکروسکوپ است. بعضی از انواع بیوپسی در دفتر پزشک انجام می‌شوند، در حالی که برای سایرین باید به بیمارستان مراجعه کنید. علاوه‌بر این، بیوپسی را می‌توان با بی‌حسی موضعی نیز انجام داد و برای بعضی از روش‌ها نیاز به بیهوشی کامل است تا بیمار دردی را حس نکند. بیوپسی معمولا برای تشخیص سرطانی‌بودن غده یا درک علت بروز ضایعه، خال، عفونت یا التهاب بدون توضیح مشخص استفاده می‌شود.
شما بگویید
شما چه تجربه‌ای درباره بیوپسی دارید؟ آیا تابه‌حال مجبور به انجام این عمل شده‌اید؟ دچار چه عوارضی شدید؟ نظر خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید. همچنین اگر این مطلب برایتان مفید بود، می‌توانید آن را برای دوستان خود نیز ارسال کنید.
